Duhnak Dangtu Rili
By: Salai Kung
“Par Par! Par Par!” timi au thawng he innka kingh thawng a hung thang. Innka ka hei on cu Cungcung a rak si— mitau nawi nawn, thathi in a dir kho lo. Hngakchiat tein innpa a simi kan si i ka unu Parpar he hna cun tafar bantuk in, hngakchiat te in a ummi an si. Mi dai, mifel a si caah amah ngai cu ti i rit tiin ka lungthli in ka khuaruah a har. Ka U Par zong cu a hung ra ve i khuaruahhar in kan pahnih in kan zoh.
A dir hmanh a dir kho huaha lo. Pacancuh ngai khin ai nihter i a dir nain, a dir kho lo. A sawn lengmang thiam. Cu pah cun, “Tuzan cu kan riak hna lai”, a ti i inn chungah cun a lut thluahmah.
“Ziah! cu ti rit cu?”
Ihphah a tuahpiak pah khin ka U Par nih cun a hei ti. Nain, a let lo. Ihphah cung cun a it i a hram. A khel ai let. A thinlung chungah tuar a harmi pakhatkhat a um hlah maw ti awk khin. TV kan hmih, a pawngah cun ihphah cu ka phah i ih ka ser ve. Ka U Par zong cu a ihnak leiah kal dingin a tho, mei ka hmit lai a ti ahkhin Cungcung cu hmawmang bantuk, fiang-ual-fiang-lo-ual khin phulsutmat in a hmur a cangh. “A Par, na hawinu cungah ka lung faak tuk,” tiin.
Peh loin tlawmpal aa din. Khuaruahtam in ka u cu a um. “Ka lungfaak tuk, na hawinu nih ka lung a fahter tuk.” Khel ai leh pah, a kut in ihphah a tthuam pah khin a bia cu a peh tthan. A chel ah a dak pah. A chel ah a hram pah. Cuhnu tlawmpal ah “Tuzaan cun a dong cang, kan tuanbia a dong cang.” A ih hmun i a kut a cawlter pah khin, a tha a um lem lomi aw khin a chim. Ka u cu Cungcung a si zong, Chinchin a si zongah ai kommi an si hna. Cu bia a theih tikah a lau. “Zeitin hme nan si hoi le?” A ti pah khin ka U Par cu a hung kir i Cungcung ihnak pawngah a hung thu. “An chimh ning kha a si ko, na theih ning kha a si ko.” “An chimh ning ti cu, zei hmanh a ka chim lo. Zei kongah hme nan buai hoi? Zeiruang ah hme nan tuanbia cu a dih lai?”
Theih duhnak in a khatmi aw khin ka u nih cun a hal. Nain, Cungcung nih cun fawi in a let lo. A lu tun ai zuam nain a tung kho taktak lo. Chantling cungah a tla tthan. A mit zong faak in au khawh dawh a si lo. Au bantuk au-lo bantuk khin a um. Cu hnuah, “Nangmah zong nih cun a hlante in tthate in na rak ka chim lo le, kei cu tlangval kong i a tuanbia a buaimi nu he i komh cu ka duh lo... ka fih...cucu a ruang a si ko.” Lunsilonak in a khatmi, sualphawtnak aw khin ka u cu a ti. “Zei.. zeiti tuanbia buai...?” “Ah!.. na theih ko cuh.” “Thawnglian he an kongah khan maw na buai hoi. A luanciami thil kong hi ti i na phawh lengmang ahcun nan buai khe ko la hme teh. Kha kong kha keimah nih ka theih dih. Rak ka hal, kan chimh dih lai.” A hramthok ahcun a aw a sang pahmi khi ka u cu a lo. Nain, Cungcung sinin lehnak a ra lo. Cucaah, nemte in a bia a peh than. “Cungcung, nan buainak a kong cu na ka chim kho lai lo maw?” tiin. Nain, chim ding Cungcung cu a thatho lem lo. A khel a leh taak pah khin, “Parku.. hi kong hi a ceih ka huam ti lo. Rak ka hal ti hlah. Chimter ka tim ti hlah. A chim ka huam ti lo. Zaangfahte in biadang ruah awk a um ti lo cun va it cang.” Ka u cu a thin dutdut in a tur. A thawchuah a rit i lungsivang khin a um. Nain, a ngol lo. A kut in Cungcung liang a tawngh pah khin, “Cungcung, hi kong hi biatak deuh in i ruah usih law ka duh. Thinlung i pek cangmi hi fawite in laak tthan lo ah a ttha. Fawite in i ngol lo ah a ttha. Thate in ruat than law ka duh. (Tlawmpal aa dinh hmun khin) "Chinchin le nang cu kumpi kum li le kum nga ai hngak cangmi nan si. Hi vialte nan i hngah cangmi thil, a phi hmanh fiang in theih rih lomi ruangah kan i tthen lai ti cu, nan peekmi caan vialte hi a pam tuk lo maw? Cucacun rak ka hal. Hi kong hi keimah a thei dihtu ka si.” Dinte in bia cu a peh. Nain, Cungcung nih cun tampi in a let lo. “A ruang tampi cu a um lo, Parku. Tlangval ...a herh lo ah tlangval a rak ngei. Cucu a ruang a si ko.” “Tlangval a ngeih bal ruangah ti cu, tlangval a ngei bal lomi lawng maw na duh?” “Tlangval a ngei bal lomi ti cu a si lo. Chim duhmi cu keimah he pehtlaihnak kan ngeih hnu i hi thil a canmi hi ka ing kho lo.” “Tlangval a ngei ti cu.....”
A bia a peh lo, a lau hlah maw ti awk khin, chim lo ding a chim sual dengmi ko khi ka u cu ka lawhter. Cu hnuah a bialam cu a peh tthan. “Tlangval a ngei ti cu, pawngkammi cawlcanghnak hi nu kan caah cun hmual a nei ngai le anih zong cu amah duh theng si loin forhnak a rak um ruang zong a si kho ko dakaw. Cun, hi thil a can cu aphi an pek hlan ah a simi a si lo maw?” “A si cu a si ko e. Nain, ... ” A thin a phawhtu bia a um hlah maw ti awk in, a lu ‘dut’ a tun i totung in a tthu. Nain, a lu cu ttha in a tung kho lo. Ai domh pah khin pang ai hngoh. Cu bu cun, “ .. nain, amah kha rak hal te hmanh..., keimah nih Chinchin hi ka duh hmasa ko men lai, nain a hlante in a rak ka duhtu dawh a si ve cu. Kaa khat hmanh ka kaa in ka chim hlanin a ka duhtu a si ve cu na theih ko si lo maw?” Dengteo in, a dir in a dirmi mitau he. Nain, ka u cu a mitau le a umtu ai dang hlei lo, ahlan ningin nemte in a leh tthan. “A si ve ko. Nain. Aphi a rak in pek ve taktak lo ahcun a duhmi tuahnak nawl zong cu a rak ngei ve cu awh, nu pakhat a sinak ah.”
“Aw! si ko. Cucacun, amah sin zongah ka chim cang. Khakha ka ing kho lo. A ka duh a rak i fian lo ruangah maw hihi a tuah. Aka duh ko bu in dah a tuah asiloah a ka duh lo ruangah dah a tuah? (Ih phah cu a thazaang a um lem lomi a kut cun a cumh pah. A dak zong a dak pah khin “ahhhh!” tiah a hram pah. A lu a khun i a mit ai hnuai. A cal ai domh pah khin) Parku, hi thil caan karlak i a rak can hi ka rak thei lo. Cu ruang cun, atu tiang kan i hlat lonak hi a si. Ka ruah hin ka fih tuk.. ka fih tuk eh. Tlawmpal a dai. A hmai khi a kut in ai huh. Cu khawh cun a bia cu a peh. "Ka chuahka in thil ka tuahmi lakah, hi thil ka rak theih lo buin ka rak pehmi hi kai chir bikmi a si!” Mei lak i rawhmi thir tluk khin a thin Cungcung cu lin seh law a lo. A thlan a chuak hnik bantuk in a um i tluangte in a aw a chuak kho lo. A bia peh thluahmah khi a duh. Nain ai sum. Holh loin a lu cu pang ah a hngohter i a mit ai chinh. “Cung!” Dinte in, ka u nih a auh.
“Nang na ca cun, duhnak hi maths bantuk in tuakmi a si rua. Na tuahning in aphi ngah ning ti na duh. Phundang in cun, na pek zat tein ngah than ning ti dawh na duh cu. Kha ti khan cun, duhnak ahcun a fawi lo. Minung pakhat kan duh hna ahcun theihthiamnak, ngaihthiamnak zong dawh kan ngeih chih ding a hau cu.” Cungcung mitmu a zoh pah khin ka u nih cun a chim. A nawi nawnmi mitau he khin ngawi nawn i a thut pah khin Cungcung nih cun a hei zoh. Ka u cu a thut ning a hun i remh i a bia cu a peh than. “.... keimah ka ruahning le ka sining kan chim ve hmanh lai. Kei zong tangkua ka rak kai lio khan a thlite in duhmi ka rak ngei bal ko. Nain, amah nih ai theih lo, Nangmah zong nih na thei lo. Cu pa cu kan nakin upa a si i ngakchia zoh in a ka zoh peng. Tlawmpal ahkhin nungak a rak ngei. Cu zong cu ka rak theih ko. Ka lung cu a rak nuam lo nain, ka duhnak a rak zor lo. Zalongte in ka duh khawhmi tu kha ka rak i lungsipi ko. Cucu, zeiruang ah dah a si na thei maw? A thianghlimmi in ka rak duh ruangah a si. Cucacun, atu bantuk hmanh i na ngaihthiam khawh lo ahcun na rak duh tak lo bia a si ko lai. Asiloah na pasal lo bia a si ko.” “A si zong cu a si ve ko e, na chimmi cu. Nain, pasal le sal lo ti cu, a palhnak ka ngaihthiam khawh ahkhin maw na pasal nan ka ti lai, Parku? Nu nan ruahnak, nan zia lakah hihi dawh ka fih tukmi pakhat a si cu. Duh paoh i nan nun nan nun i an ngaithiam khotu hna paoh mipasal nan timi hna hi. An ngaithiam khotu hna paoh lawng a pasalmi ah nan ruah hna ahcun kei cu ka pasal lo. Cubantuk a tuah khomi mipasal ah nan chiah hna ahcun pasal zong kai tim lo, kei cu....... nain, pakhat a ummi tu cu duhnak tak cu a hak a kau, ngaihthiam khawhnak zong a ngei ko. Nain, a rii cu a um. Cu rii a lonh hnuah cun ngaihthiam khawhnak zong a dih ko. Cucu duhnak ka hmuh ning a si. Kei ka caah duhnak cu, cucu a si.” A pum tha a rengh caah tluk ngaingai cu a tlu lo. A rengmi a mitmu in ka u cu a zoh pah. A kut a tum, a samh, a vai. A thin a lin chin lengmangmi khi a lo nain duhsah in a hung dor than. Pang leiah a pum cu a thluk than i a mit a kut in ai huh pah khin, “Parku, Chinchin cu ka duhtir a si. Ka duh balmi zong amah lawng atu tiang a si. Ka rak i zuam tuk dakaw Parku, Chinchin caah hin ka si khawh tawk cun. Man ngei thil ka rak cawk piak kho lo. Nain, a caah zumhtlak si ka rak i zuam. Tuak hmanh! kei cu manngei laksawng ka pe kho lo nain ka duhmi nu, a ka duhtu nu ca i zumhtlak i ka ummi hi dawh a caah ka pekmi laksawng bantuk in ka ruah cu, man tampi man ah ka ruah cu. Anih sin zong in hmuh ka duhmi cu hi lawng hi a si ko.” A hnapdi a dawp pah khin a mit cu ai huh, a hnuai zong a hnuai pah. “Cuncung, a si ko, na tuarning hi ka theihthiam tuk ko." A nemmi aw khin ka u nih. " Nain, amah zong cu a lung nih a rak duh ve ahcun aphi a rak pekmi zong cu a palh ti awk a tha lo. Cun, minung hi kan nun chungah minung pahnihthum pi he zong i duh khawh a si ko dakaw. Khikhi, kan thinlung chungah hlawtciami minung hmun ah kan umter (asaa-thu) hna a si lem lo. A dangte a si kho ko, amahte in a hung semmi duhnak a si tthiam ko dakaw. Thate in tuak hmanh, duhnak hi formula bantuk in i tlaih awk a thami thil a si lo. Khuacaan ning hmanh in aa thleng khomi a si. Cun... Chinchin tlangval a ngei ti hi kan umtti peng ko nain ka thei bal lo. A ngei ti hmanh khi hei si seh law....” “Parku, na bia laipi a si nain. Kei zong atu hnu i midang he i duh than timi hi kai harh ngai ko lai, ka theih ko. Kai harh tuk ko lai. Cun, hi kong hi voi tampi a ruah zong ka ruah i a tuak zong ka tuak ko. Ngaihthiam khawh ka duh, nain ka nun nih pei a celh lo cu, ka nun nih pei a iin khawh lo cu. Hi bu i kan tuanbia kan peh ahcun zeitik hmanhah kan tluan khawh hlei tung lai lo. Lungsi lo bu i iduh nakcun kan dihter hi a ttha deuh ko si ko lo maw?” Duhsahte in a chim. Tah ai summi zong khi a aw cu ka lawhter. “Cung!” “Chim ko.” “Midang cu an duhmi minung ngaihchiatter hi an siang lo. Hi ti na ruah le na tuah khawh cu ka khuaruah na har. Nai uah tuk bia a si ko. Thate in ruat rih hmanh... nan tlamtlin lo caan paohah Chinchin cu a ttap dakaw. Zaan i hniglh loin a ttap tawn dakaw. Nai uahnak hi tthum law, tthate in ruat than law ka duh ko. Nang zong nih zeitluk in na duh timi ka theih ko, Chinchin zong nih a theih ko, nangmah zong nih na theih ko.” “Parku, Chinchin hi ka duh ko, ka nunnak, ka thinlung dih lakin ka rak duh ko, a sunh zong ka rak sunhsak ko. Amah zong nih a ka duh ve timi hi ka rak i ruah peng ve. Nain, a si lo. Ka sunhsak bantuk in a rak ka sunhsak lo. Ka sunhsak tluk in amahlemah zong aa sunhsak lo. Cucacun, ka lung a faak.” Pasalpi a bia a peh kho lo. A mit i ai dilmi a mithli cu ai hnawh. Cu khawh cun pacancuh aw khin a peh tthan.
“Parku, a lung ai rinh, a lungkhong tuk na ka ti lai, ka theih ko. Na duh cun a ti zong na ka ti khawh ko. Ka lung a khon ruang zong hi a si tak ko men lai. A um vemi tu cu duhnak hi a lianngan tuk, nain, ri a ngei. Cucu ka pomning zong a si i ka cohlan ning zong a si. Tahcunhnak ah. Chinchin hi a va he ai tthen i fangeicia hmanh rak si ko seh law a kong ka theih bu in ka duhmi a si caah ngaihthiamcia a si. Zeicaticun a kong ka theih na bu in ka rak duhchihmi a si ruangah a si. Kan i duh hnuin ka caah a hmun ahcun, zumh awk a tlak ahcun ka thih tiang ka dawt fawn ko lai. Nain, atu tu cu cutin a si lo... ka sinah a um rua ti ka ruah lioah pei hi thil hi a rak tuah cu.”
Thlalangawng in a hei langmi van cu thiang hirhiar in. Van ah arfi cu an um lem lo. Nain van cu a thiang ririai. Ka u cu a hnulei bizi ai hngoh ve i khuazaza a ruat. Pakhatkhat khi amah palhnak an i tthennak kongah hin ai tel hnga maw, ti awk khin a lungrethei. An kam i ih ve cang ahcun i hngilh awk cu ka ttha lo. Ka khel kai let lelek. An holh a daih lio a si caah inn chung cu a king ririai. Culio ahcun thir rawhmi bang a linsami aw khin Cungcung nih a bia cu a peh.
“ Parku, a iin har khunnak cu Thawnglian he celngel a rak simi hi dawh a si cu. Nungak kip he a buaimi minung he celngel a thawng a rak chuahmi hi dawh ka iin khawh lo cu.” Ka u zong nih cun a let colh lo. Tlawmpal ai ruah hnu khin,
“Cungcung, a tak ti cun, Chinchin hi Thawnglian he an thawng a chuak sawh le dawh a si. Thawnglian nih khan tongte helh in a helh, hrial awk tha loin dawh a rak zulh le a rak dawi cu. Cu ruang cun a si. Cun, thilsual an tuahmi a um lo. Thawng hi a leng sawhsawh le a si. Chinchin nih aphi a pek ngaingai hmanh ka thei lo dakaw... mah ningzah lai ttih i a si lomi duh paoh i a chimmi pa an rak tamtukmi zong hi fih an tlai tuk eh...”
“A si zong a si ko lai. Nain, Parku, mi sinah ka duh lo an ti ko bu in a ka duh ti an theih komi minung, mi nih lunghrinh awk ding tiang in komh hi nu zia maw a si kun asiloah fim bia maw asiloah michawnhbiak thiam tuk hringhran bia khi maw a si? Cucu ka chimta!”
“Cungcung... minung kan nunnak ahhin mah lawng in um khawh a si lo. Minung hawi sin i um i timh ko ahcun hrial zungzal awk a tthat lo caan a tam tuk dakaw. Cu tel cu na theihthiam rua lai ka ti nain.”
“ Si ko e, Parku, keimah khuaruah khawh lo zong cu a si ko men lai. Nain, a hlante in tuah dingah ka rak duh lomi thil hi ka rak chimh cang. Cu chung cun hi zong hi ai tel. A ka duh ko cun ka chimmi kha cu zulh a rak i zuam ding a si ko, a harmi zong an si lo. Kei zong tampi ka rak i zuam i hrial khawh ka rak i zuam i a ngah ko. Khakha rii a si. Atu anih cu ri dawh a lonh cu...”
Chim awkte khi ka u cu a thei ti lo. A kut cu a phei cungah a chiah, a laak tthan. A lu ah a thawn. A laak tthan. A si a vaang i aw chuak loin a zai. Nain chim ding a thei hlei lo. Ai ruat i, “Cungcung, nangmah nawl a si ko. I ruat ko. Minung cu a tlingmi kan um lo. Kan duhnak zong a tling kho lo. Atu hnu zongah a tling kho hlei lai lo.” A chim pah in a tho. Meiceu a hung luhnak thlalangawng zaar a hei remh khawh khin a khan leiah kal dingin a chuak. Kan khan innka cu a khar. A hrenh rua lai tiah khin a hun on tthan i bia tlang khat te a chimta.
“Cungcung, Chinchin tluk i an daw khotu ding kai hmuh tthan lai timi tu cu i ruat ti hlah.”
A chim khawh in innka cu a khar i a ihnak khan lei i kar a hlan thawng cu ttuang nih hnahram tiang a hun ratpi. Cungcung cu khuaruah tam in vaam cu aa hngoh i a tthu ko rih. A lu a muai, a hmai a muai. A thawpi a dawp i a chuah. Khua cu a ruat. Nain, a sermi ri a lonh cang tiin a ruah peng ko rua. Puanbu tang a luh pah khin a thawpi a dawp pah khin a hmur in a nemmi thli te a thang. “A si kho ti lo” tiin.
Mang Hram Kung
December 24, 09
By: Salai Kung
“Par Par! Par Par!” timi au thawng he innka kingh thawng a hung thang. Innka ka hei on cu Cungcung a rak si— mitau nawi nawn, thathi in a dir kho lo. Hngakchiat tein innpa a simi kan si i ka unu Parpar he hna cun tafar bantuk in, hngakchiat te in a ummi an si. Mi dai, mifel a si caah amah ngai cu ti i rit tiin ka lungthli in ka khuaruah a har. Ka U Par zong cu a hung ra ve i khuaruahhar in kan pahnih in kan zoh.
A dir hmanh a dir kho huaha lo. Pacancuh ngai khin ai nihter i a dir nain, a dir kho lo. A sawn lengmang thiam. Cu pah cun, “Tuzan cu kan riak hna lai”, a ti i inn chungah cun a lut thluahmah.
“Ziah! cu ti rit cu?”
Ihphah a tuahpiak pah khin ka U Par nih cun a hei ti. Nain, a let lo. Ihphah cung cun a it i a hram. A khel ai let. A thinlung chungah tuar a harmi pakhatkhat a um hlah maw ti awk khin. TV kan hmih, a pawngah cun ihphah cu ka phah i ih ka ser ve. Ka U Par zong cu a ihnak leiah kal dingin a tho, mei ka hmit lai a ti ahkhin Cungcung cu hmawmang bantuk, fiang-ual-fiang-lo-ual khin phulsutmat in a hmur a cangh. “A Par, na hawinu cungah ka lung faak tuk,” tiin.
Peh loin tlawmpal aa din. Khuaruahtam in ka u cu a um. “Ka lungfaak tuk, na hawinu nih ka lung a fahter tuk.” Khel ai leh pah, a kut in ihphah a tthuam pah khin a bia cu a peh tthan. A chel ah a dak pah. A chel ah a hram pah. Cuhnu tlawmpal ah “Tuzaan cun a dong cang, kan tuanbia a dong cang.” A ih hmun i a kut a cawlter pah khin, a tha a um lem lomi aw khin a chim. Ka u cu Cungcung a si zong, Chinchin a si zongah ai kommi an si hna. Cu bia a theih tikah a lau. “Zeitin hme nan si hoi le?” A ti pah khin ka U Par cu a hung kir i Cungcung ihnak pawngah a hung thu. “An chimh ning kha a si ko, na theih ning kha a si ko.” “An chimh ning ti cu, zei hmanh a ka chim lo. Zei kongah hme nan buai hoi? Zeiruang ah hme nan tuanbia cu a dih lai?”
Theih duhnak in a khatmi aw khin ka u nih cun a hal. Nain, Cungcung nih cun fawi in a let lo. A lu tun ai zuam nain a tung kho taktak lo. Chantling cungah a tla tthan. A mit zong faak in au khawh dawh a si lo. Au bantuk au-lo bantuk khin a um. Cu hnuah, “Nangmah zong nih cun a hlante in tthate in na rak ka chim lo le, kei cu tlangval kong i a tuanbia a buaimi nu he i komh cu ka duh lo... ka fih...cucu a ruang a si ko.” Lunsilonak in a khatmi, sualphawtnak aw khin ka u cu a ti. “Zei.. zeiti tuanbia buai...?” “Ah!.. na theih ko cuh.” “Thawnglian he an kongah khan maw na buai hoi. A luanciami thil kong hi ti i na phawh lengmang ahcun nan buai khe ko la hme teh. Kha kong kha keimah nih ka theih dih. Rak ka hal, kan chimh dih lai.” A hramthok ahcun a aw a sang pahmi khi ka u cu a lo. Nain, Cungcung sinin lehnak a ra lo. Cucaah, nemte in a bia a peh than. “Cungcung, nan buainak a kong cu na ka chim kho lai lo maw?” tiin. Nain, chim ding Cungcung cu a thatho lem lo. A khel a leh taak pah khin, “Parku.. hi kong hi a ceih ka huam ti lo. Rak ka hal ti hlah. Chimter ka tim ti hlah. A chim ka huam ti lo. Zaangfahte in biadang ruah awk a um ti lo cun va it cang.” Ka u cu a thin dutdut in a tur. A thawchuah a rit i lungsivang khin a um. Nain, a ngol lo. A kut in Cungcung liang a tawngh pah khin, “Cungcung, hi kong hi biatak deuh in i ruah usih law ka duh. Thinlung i pek cangmi hi fawite in laak tthan lo ah a ttha. Fawite in i ngol lo ah a ttha. Thate in ruat than law ka duh. (Tlawmpal aa dinh hmun khin) "Chinchin le nang cu kumpi kum li le kum nga ai hngak cangmi nan si. Hi vialte nan i hngah cangmi thil, a phi hmanh fiang in theih rih lomi ruangah kan i tthen lai ti cu, nan peekmi caan vialte hi a pam tuk lo maw? Cucacun rak ka hal. Hi kong hi keimah a thei dihtu ka si.” Dinte in bia cu a peh. Nain, Cungcung nih cun tampi in a let lo. “A ruang tampi cu a um lo, Parku. Tlangval ...a herh lo ah tlangval a rak ngei. Cucu a ruang a si ko.” “Tlangval a ngeih bal ruangah ti cu, tlangval a ngei bal lomi lawng maw na duh?” “Tlangval a ngei bal lomi ti cu a si lo. Chim duhmi cu keimah he pehtlaihnak kan ngeih hnu i hi thil a canmi hi ka ing kho lo.” “Tlangval a ngei ti cu.....”
A bia a peh lo, a lau hlah maw ti awk khin, chim lo ding a chim sual dengmi ko khi ka u cu ka lawhter. Cu hnuah a bialam cu a peh tthan. “Tlangval a ngei ti cu, pawngkammi cawlcanghnak hi nu kan caah cun hmual a nei ngai le anih zong cu amah duh theng si loin forhnak a rak um ruang zong a si kho ko dakaw. Cun, hi thil a can cu aphi an pek hlan ah a simi a si lo maw?” “A si cu a si ko e. Nain, ... ” A thin a phawhtu bia a um hlah maw ti awk in, a lu ‘dut’ a tun i totung in a tthu. Nain, a lu cu ttha in a tung kho lo. Ai domh pah khin pang ai hngoh. Cu bu cun, “ .. nain, amah kha rak hal te hmanh..., keimah nih Chinchin hi ka duh hmasa ko men lai, nain a hlante in a rak ka duhtu dawh a si ve cu. Kaa khat hmanh ka kaa in ka chim hlanin a ka duhtu a si ve cu na theih ko si lo maw?” Dengteo in, a dir in a dirmi mitau he. Nain, ka u cu a mitau le a umtu ai dang hlei lo, ahlan ningin nemte in a leh tthan. “A si ve ko. Nain. Aphi a rak in pek ve taktak lo ahcun a duhmi tuahnak nawl zong cu a rak ngei ve cu awh, nu pakhat a sinak ah.”
“Aw! si ko. Cucacun, amah sin zongah ka chim cang. Khakha ka ing kho lo. A ka duh a rak i fian lo ruangah maw hihi a tuah. Aka duh ko bu in dah a tuah asiloah a ka duh lo ruangah dah a tuah? (Ih phah cu a thazaang a um lem lomi a kut cun a cumh pah. A dak zong a dak pah khin “ahhhh!” tiah a hram pah. A lu a khun i a mit ai hnuai. A cal ai domh pah khin) Parku, hi thil caan karlak i a rak can hi ka rak thei lo. Cu ruang cun, atu tiang kan i hlat lonak hi a si. Ka ruah hin ka fih tuk.. ka fih tuk eh. Tlawmpal a dai. A hmai khi a kut in ai huh. Cu khawh cun a bia cu a peh. "Ka chuahka in thil ka tuahmi lakah, hi thil ka rak theih lo buin ka rak pehmi hi kai chir bikmi a si!” Mei lak i rawhmi thir tluk khin a thin Cungcung cu lin seh law a lo. A thlan a chuak hnik bantuk in a um i tluangte in a aw a chuak kho lo. A bia peh thluahmah khi a duh. Nain ai sum. Holh loin a lu cu pang ah a hngohter i a mit ai chinh. “Cung!” Dinte in, ka u nih a auh.
“Nang na ca cun, duhnak hi maths bantuk in tuakmi a si rua. Na tuahning in aphi ngah ning ti na duh. Phundang in cun, na pek zat tein ngah than ning ti dawh na duh cu. Kha ti khan cun, duhnak ahcun a fawi lo. Minung pakhat kan duh hna ahcun theihthiamnak, ngaihthiamnak zong dawh kan ngeih chih ding a hau cu.” Cungcung mitmu a zoh pah khin ka u nih cun a chim. A nawi nawnmi mitau he khin ngawi nawn i a thut pah khin Cungcung nih cun a hei zoh. Ka u cu a thut ning a hun i remh i a bia cu a peh than. “.... keimah ka ruahning le ka sining kan chim ve hmanh lai. Kei zong tangkua ka rak kai lio khan a thlite in duhmi ka rak ngei bal ko. Nain, amah nih ai theih lo, Nangmah zong nih na thei lo. Cu pa cu kan nakin upa a si i ngakchia zoh in a ka zoh peng. Tlawmpal ahkhin nungak a rak ngei. Cu zong cu ka rak theih ko. Ka lung cu a rak nuam lo nain, ka duhnak a rak zor lo. Zalongte in ka duh khawhmi tu kha ka rak i lungsipi ko. Cucu, zeiruang ah dah a si na thei maw? A thianghlimmi in ka rak duh ruangah a si. Cucacun, atu bantuk hmanh i na ngaihthiam khawh lo ahcun na rak duh tak lo bia a si ko lai. Asiloah na pasal lo bia a si ko.” “A si zong cu a si ve ko e, na chimmi cu. Nain, pasal le sal lo ti cu, a palhnak ka ngaihthiam khawh ahkhin maw na pasal nan ka ti lai, Parku? Nu nan ruahnak, nan zia lakah hihi dawh ka fih tukmi pakhat a si cu. Duh paoh i nan nun nan nun i an ngaithiam khotu hna paoh mipasal nan timi hna hi. An ngaithiam khotu hna paoh lawng a pasalmi ah nan ruah hna ahcun kei cu ka pasal lo. Cubantuk a tuah khomi mipasal ah nan chiah hna ahcun pasal zong kai tim lo, kei cu....... nain, pakhat a ummi tu cu duhnak tak cu a hak a kau, ngaihthiam khawhnak zong a ngei ko. Nain, a rii cu a um. Cu rii a lonh hnuah cun ngaihthiam khawhnak zong a dih ko. Cucu duhnak ka hmuh ning a si. Kei ka caah duhnak cu, cucu a si.” A pum tha a rengh caah tluk ngaingai cu a tlu lo. A rengmi a mitmu in ka u cu a zoh pah. A kut a tum, a samh, a vai. A thin a lin chin lengmangmi khi a lo nain duhsah in a hung dor than. Pang leiah a pum cu a thluk than i a mit a kut in ai huh pah khin, “Parku, Chinchin cu ka duhtir a si. Ka duh balmi zong amah lawng atu tiang a si. Ka rak i zuam tuk dakaw Parku, Chinchin caah hin ka si khawh tawk cun. Man ngei thil ka rak cawk piak kho lo. Nain, a caah zumhtlak si ka rak i zuam. Tuak hmanh! kei cu manngei laksawng ka pe kho lo nain ka duhmi nu, a ka duhtu nu ca i zumhtlak i ka ummi hi dawh a caah ka pekmi laksawng bantuk in ka ruah cu, man tampi man ah ka ruah cu. Anih sin zong in hmuh ka duhmi cu hi lawng hi a si ko.” A hnapdi a dawp pah khin a mit cu ai huh, a hnuai zong a hnuai pah. “Cuncung, a si ko, na tuarning hi ka theihthiam tuk ko." A nemmi aw khin ka u nih. " Nain, amah zong cu a lung nih a rak duh ve ahcun aphi a rak pekmi zong cu a palh ti awk a tha lo. Cun, minung hi kan nun chungah minung pahnihthum pi he zong i duh khawh a si ko dakaw. Khikhi, kan thinlung chungah hlawtciami minung hmun ah kan umter (asaa-thu) hna a si lem lo. A dangte a si kho ko, amahte in a hung semmi duhnak a si tthiam ko dakaw. Thate in tuak hmanh, duhnak hi formula bantuk in i tlaih awk a thami thil a si lo. Khuacaan ning hmanh in aa thleng khomi a si. Cun... Chinchin tlangval a ngei ti hi kan umtti peng ko nain ka thei bal lo. A ngei ti hmanh khi hei si seh law....” “Parku, na bia laipi a si nain. Kei zong atu hnu i midang he i duh than timi hi kai harh ngai ko lai, ka theih ko. Kai harh tuk ko lai. Cun, hi kong hi voi tampi a ruah zong ka ruah i a tuak zong ka tuak ko. Ngaihthiam khawh ka duh, nain ka nun nih pei a celh lo cu, ka nun nih pei a iin khawh lo cu. Hi bu i kan tuanbia kan peh ahcun zeitik hmanhah kan tluan khawh hlei tung lai lo. Lungsi lo bu i iduh nakcun kan dihter hi a ttha deuh ko si ko lo maw?” Duhsahte in a chim. Tah ai summi zong khi a aw cu ka lawhter. “Cung!” “Chim ko.” “Midang cu an duhmi minung ngaihchiatter hi an siang lo. Hi ti na ruah le na tuah khawh cu ka khuaruah na har. Nai uah tuk bia a si ko. Thate in ruat rih hmanh... nan tlamtlin lo caan paohah Chinchin cu a ttap dakaw. Zaan i hniglh loin a ttap tawn dakaw. Nai uahnak hi tthum law, tthate in ruat than law ka duh ko. Nang zong nih zeitluk in na duh timi ka theih ko, Chinchin zong nih a theih ko, nangmah zong nih na theih ko.” “Parku, Chinchin hi ka duh ko, ka nunnak, ka thinlung dih lakin ka rak duh ko, a sunh zong ka rak sunhsak ko. Amah zong nih a ka duh ve timi hi ka rak i ruah peng ve. Nain, a si lo. Ka sunhsak bantuk in a rak ka sunhsak lo. Ka sunhsak tluk in amahlemah zong aa sunhsak lo. Cucacun, ka lung a faak.” Pasalpi a bia a peh kho lo. A mit i ai dilmi a mithli cu ai hnawh. Cu khawh cun pacancuh aw khin a peh tthan.
“Parku, a lung ai rinh, a lungkhong tuk na ka ti lai, ka theih ko. Na duh cun a ti zong na ka ti khawh ko. Ka lung a khon ruang zong hi a si tak ko men lai. A um vemi tu cu duhnak hi a lianngan tuk, nain, ri a ngei. Cucu ka pomning zong a si i ka cohlan ning zong a si. Tahcunhnak ah. Chinchin hi a va he ai tthen i fangeicia hmanh rak si ko seh law a kong ka theih bu in ka duhmi a si caah ngaihthiamcia a si. Zeicaticun a kong ka theih na bu in ka rak duhchihmi a si ruangah a si. Kan i duh hnuin ka caah a hmun ahcun, zumh awk a tlak ahcun ka thih tiang ka dawt fawn ko lai. Nain, atu tu cu cutin a si lo... ka sinah a um rua ti ka ruah lioah pei hi thil hi a rak tuah cu.”
Thlalangawng in a hei langmi van cu thiang hirhiar in. Van ah arfi cu an um lem lo. Nain van cu a thiang ririai. Ka u cu a hnulei bizi ai hngoh ve i khuazaza a ruat. Pakhatkhat khi amah palhnak an i tthennak kongah hin ai tel hnga maw, ti awk khin a lungrethei. An kam i ih ve cang ahcun i hngilh awk cu ka ttha lo. Ka khel kai let lelek. An holh a daih lio a si caah inn chung cu a king ririai. Culio ahcun thir rawhmi bang a linsami aw khin Cungcung nih a bia cu a peh.
“ Parku, a iin har khunnak cu Thawnglian he celngel a rak simi hi dawh a si cu. Nungak kip he a buaimi minung he celngel a thawng a rak chuahmi hi dawh ka iin khawh lo cu.” Ka u zong nih cun a let colh lo. Tlawmpal ai ruah hnu khin,
“Cungcung, a tak ti cun, Chinchin hi Thawnglian he an thawng a chuak sawh le dawh a si. Thawnglian nih khan tongte helh in a helh, hrial awk tha loin dawh a rak zulh le a rak dawi cu. Cu ruang cun a si. Cun, thilsual an tuahmi a um lo. Thawng hi a leng sawhsawh le a si. Chinchin nih aphi a pek ngaingai hmanh ka thei lo dakaw... mah ningzah lai ttih i a si lomi duh paoh i a chimmi pa an rak tamtukmi zong hi fih an tlai tuk eh...”
“A si zong a si ko lai. Nain, Parku, mi sinah ka duh lo an ti ko bu in a ka duh ti an theih komi minung, mi nih lunghrinh awk ding tiang in komh hi nu zia maw a si kun asiloah fim bia maw asiloah michawnhbiak thiam tuk hringhran bia khi maw a si? Cucu ka chimta!”
“Cungcung... minung kan nunnak ahhin mah lawng in um khawh a si lo. Minung hawi sin i um i timh ko ahcun hrial zungzal awk a tthat lo caan a tam tuk dakaw. Cu tel cu na theihthiam rua lai ka ti nain.”
“ Si ko e, Parku, keimah khuaruah khawh lo zong cu a si ko men lai. Nain, a hlante in tuah dingah ka rak duh lomi thil hi ka rak chimh cang. Cu chung cun hi zong hi ai tel. A ka duh ko cun ka chimmi kha cu zulh a rak i zuam ding a si ko, a harmi zong an si lo. Kei zong tampi ka rak i zuam i hrial khawh ka rak i zuam i a ngah ko. Khakha rii a si. Atu anih cu ri dawh a lonh cu...”
Chim awkte khi ka u cu a thei ti lo. A kut cu a phei cungah a chiah, a laak tthan. A lu ah a thawn. A laak tthan. A si a vaang i aw chuak loin a zai. Nain chim ding a thei hlei lo. Ai ruat i, “Cungcung, nangmah nawl a si ko. I ruat ko. Minung cu a tlingmi kan um lo. Kan duhnak zong a tling kho lo. Atu hnu zongah a tling kho hlei lai lo.” A chim pah in a tho. Meiceu a hung luhnak thlalangawng zaar a hei remh khawh khin a khan leiah kal dingin a chuak. Kan khan innka cu a khar. A hrenh rua lai tiah khin a hun on tthan i bia tlang khat te a chimta.
“Cungcung, Chinchin tluk i an daw khotu ding kai hmuh tthan lai timi tu cu i ruat ti hlah.”
A chim khawh in innka cu a khar i a ihnak khan lei i kar a hlan thawng cu ttuang nih hnahram tiang a hun ratpi. Cungcung cu khuaruah tam in vaam cu aa hngoh i a tthu ko rih. A lu a muai, a hmai a muai. A thawpi a dawp i a chuah. Khua cu a ruat. Nain, a sermi ri a lonh cang tiin a ruah peng ko rua. Puanbu tang a luh pah khin a thawpi a dawp pah khin a hmur in a nemmi thli te a thang. “A si kho ti lo” tiin.
Mang Hram Kung
December 24, 09